Форум Любителей Аборигенных Собак

Дэлхийд 500 гаруй төрлийн нохой байдаг. Тэд хэдийгээр харилцан адилгүй шинж чанартай, өөр өөр түүхтэй ч монгол банхар бол маш эртний үүлдрийн нохой юм. Эрхүү хотын археологичдын олсон чулуужсан яснаас банхар нохойг 8300 жилийн өмнө амьдарч байсан гэж тогтоосон. Түүнчлэн зарим судлаачид Кавказ, Дундад Азийн овчарк нохойг банхраас үүссэн гэж үздэг. Монгол банхар өөр үүлдрийн ноходтой цус холилдоогүй, цэвэр цустай гэдэг давуу талтай. Шведийн эрдэмтэд 500 гаруй төрлийн нохойн цусанд ДНК-ийн шинжилгээ хийхэд банхрын цусанд л чононд байдаг ген илэрсэн байна. Бусад нохдоос илүү ухаалаг, бие махбодийн хувьд эрүүл чийрэг, хүчирхэг, орчинтойгоо амархан дасан зохицдог, амьдрах чадвар сайтай нохой юм. Монгол нохойн бие галбир, шинж төрхийг нь авч үзвэл хоншоор богинотой, хошуу нь дөрвөлжин, нүд нь төгрөг хэлбэрийн, харц нь дөлгөөн тогтуухан, толгой нь өргөн, чих нь шанаанаасаа доош унжсан далбагар, тавхай том, хөл сайтай, сүүлээ сээрэн дээрээ мушгируулан хаядаг, хүзүүндээ бяр ихтэй, цээж бахим, ташаа өндөр, номхон дөлгөөн ааштай, их үсэрхэг байдаг. Эр нь дунджаар 65-75 сантиметр, эм нь 50-65 сантиметр өндөртэй. Үржлийн хувьд чонотой төстэй буюу өвөл ороо нь ордог бөгөөд 55-63 хоног хээлээ тээдэг. Ихэвчлэн арван хоёр, нэгдүгээр сард гөлөглөх ба ойролцоогоор 2-8 гөлөг гаргадаг.
Монголчууд эм нохой өөрөө гэр, хотонд ирвэл буян авч ирнэ, эр нохой ирвэл олз орж ирэх нь хэмээн бэлэгшээж, сайн асарч тэжээдэг байжээ. Мөн жингэр, гичий гэх үгсийг олон давтах, муу ярианд холбох, хараал болгон хэрэглэхийг цээрлэдэг байсан. Түүнчлэн сайн эх нохойг маш их хүндэтгэж, эзнийх нь зөвшөөрлөөр гөлгийг нь авахдаа сайн өдөр, цагийг болзож эзэнд нь бэлэг, өргөл барьцтай очиж, эх нохойд нь хүртэл идэш хоол өгдөг ёстой.
Банхар бол хоточ нохой юм. Зүрх цагаан бол эр зоригийг илтгэдэг, нүдэн доторх хос толбо нь хүний сэтгэлийг харах увидастай гэж хөгшчүүл ярьдаг. Банхар дөрвөн нүдтэй. Хоёр нүд нь унтсан байхад хоёр нь сэрүүн байж хотоо сахидаг хэмээн бэлгэшээдэг байна. Анх тэжээж байсан тэр хүндээ л их үнэнч бөгөөд гадны хүнд хэр барагтай дасдаггүй ба танихгүй хүн хоол өгөхөд иддэггүй ажээ. Уг нохойн үндсэн үүрэг нь харуул хамгаалалт, малч чиглэлийнх. Тиймээс төдийлөн сүүлээ шарвагануулж эрхлээд байдаггүй. Эзэн нь байнга илж таалж эрхлүүлээд байдаггүй ч өвчүү цээжийг нь маажиж өгдөг. Энэ нь нохой эзнээ мартахгүй болдог гэсэн хуучны домогтой холбоотой. Нөгөөтэйгүүр нохойны аль ч мөч цээжиндээ хүрдэггүй. Монгол нохойг анч, малч, албаны гэж ангилж болно. Монгол нохой нь нүүдэлчдийн соёл, амьдралын хэв маягт дассан байдаг. Учир нь ямар нэг сургуулилтгүйгээр эзнийхээ хэл яриаг бүрэн ойлгодог. Дуудахаар ирнэ, яв гэхээр явчихна, бос гэвэл босно. Аль нэг зүгт гараараа заахаар тэр зүгт харж хуцах зэрэг нь монгол нохойд заяасан инстикт чанар ажээ.